Παθήσεις Χοληφόρων

Γενικά

Οι παθήσεις των χοληφόρων αποτελούν ένα ευρύ κεφάλαιο της Χειρουργικής και αναφέρονται σε καταστάσεις που επηρεάζουν τους χοληφόρους πόρους, τη χοληδόχο κύστη και άλλες δομές που εμπλέκονται στην παραγωγή και τη μεταφορά της χολής.

Εάν οποιοσδήποτε αγωγός σε αυτό το πολύπλοκο σύστημα νοσήσει ή φράξει, μπορεί να προκληθούν διάφορες σοβαρές κι επώδυνες καταστάσεις που αποκαθίστανται χειρουργικά με την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή), όπως:

• Χολολιθίαση
• Χοληδοχολιθίαση
• Χολοκυστίτιδα 
• Χολαγγειίτιδα

Τι είναι η χολοκυστεκτομή;

Η χολοκυστεκτομή αφορά στην αφαίρεση της χοληδόχου κύστης. Ανάλογα με τις ενδείξεις εκάστου ασθενούς, η χολοκυστεκτομή μπορεί να εκτελεστεί τόσο με συμβατικό, ανοικτό χειρουργείο όσο και ελάχιστα επεμβατικά, δηλαδή με λαπαροσκόπηση ή την εξέλιξη αυτής, τη ρομποτική χειρουργική.

Το βασικό πλεονέκτημα της ελάχιστα επεμβατικής χολοκυστεκτομής (λαπαροσκοπική, ρομποτική) είναι ότι δεν περιλαμβάνει τη μεγάλη τομή στην κοιλιά του ανοικτού χειρουργείου, αλλά αντίθετα εκτελείται μέσω μικρών οπών. Ως αποτέλεσμα, η ελάχιστα επεμβατική χολοκυστεκτομή προσφέρει πολλά και σημαντικά οφέλη στους ασθενείς, όπως:

• Μικρότερη απώλεια αίματος, με συνέπεια να αποφεύγεται η μετάγγιση
• Λιγότερος μετεγχειρητικός πόνος
• Συντομότερη νοσηλεία
• Ταχύτερη ανάρρωση κι επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες
• Βέλτιστο αισθητικό αποτέλεσμα
• Μικρότερος κίνδυνος τραυματισμού γειτονικών δομών, όπως τα χοληφόρα, το ήπαρ και ο σπλήνας

Η ανοικτή χολοκυστεκτομή ενδείκνυται όταν η χοληδόχος κύστη είναι πολύ φλεγμονώδης ή σε περιπτώσεις ασθενών που λόγω ανατομικών ή άλλων περιορισμών δεν μπορούν να υποβληθούν σε κάποια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία.

Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή

Η λαπαραροσκοπική χολοκυστεκτομή πραγματοποιείται μέσα από 4 μικρές τομές που ανοίγονται στην κοιλιά. Ο χειρουργός εισάγει μέσω των οπών αυτών το λαπαροσκόπιο με την ενσωματωμένη κάμερα και τα υπόλοιπα χειρουργικά εργαλεία για την εκτέλεση της επέμβασης. Μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης, οι τομές κλείνουν με ειδικά συρραπτικά.

Ρομποτική χολοκυστεκτομή

Η ρομποτική χολοκυστεκτομή είναι εξέλιξη της αντίστοιχης λαπαροσκοπικής αλλά με την υποβοήθηση ειδικού χειρουργικού ρομποτικού συστήματος. Ο χειρουργός κάθεται μπροστά σε μια ειδικής κονσόλας υπολογιστή μέσω της οποίας ελέγχει και πλοηγεί τους βραχίονες του ρομποτικού συστήματος.  Υπό την καθοδήγηση του χειρουργού, οι ρομποτικοί βραχίονες εκτελούν κινήσεις με ακρίβεια, επιδεξιότητα, ευελιξία και σταθερότητα ανώτερη από οποιοδήποτε ανθρώπινο χέρι!

Επιπλέον, ο χειρουργός μπορεί να δει στην οθόνη της κονσόλας το χειρουργικό πεδίο σε υψηλής ευκρίνειας τρισδιάστατη απεικόνιση και με πολύ μεγάλη ψηφιακή μεγέθυνση. Έτσι, σε συνδυασμό με τις ασύγκριτες δυνατότητες κίνησης που παρέχουν οι ρομποτικοί βραχίονες, ο χειρουργός μπορεί να έχει πρόσβαση ακόμα και στα πιο δυσπρόσιτα ανατομικά σημεία, κάτι που είναι τεχνικά δύσκολο στη συμβατική λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, διασφαλίζοντας τον ελάχιστο δυνατό τραυματισμό των παρακείμενων δομών.

Τι είναι η χολολιθίαση;

Ευρύτερα γνωστή ως «πέτρες στη χολή», η χολολιθίαση αφορά στο σχηματισμός λίθων χοληστερόλης και αλάτων στη χοληδόχο κύστη,  το μικρό αυτό όργανο στο οποίο συγκεντρώνεται η χολή που παράγεται στο ήπαρ, πριν απελευθερωθεί στο λεπτό έντερο.

Η χολολιθίαση μπορεί να είναι ασυμπτωματική και σε αυτήν την περίπτωση δεν απαιτείται θεραπεία, παρά μόνο ως πρόληψη για την αποφυγή μελλοντικού προβλήματος. Ωστόσο, όταν η νόσος δώσει συμπτώματα και κυρίως οξύ κοιλιακό άλγος, πυρετό και ίκτερος, τότε πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα χειρουργικά.

Τα ακριβή αίτια της χολολιθίασης παραμένουν αδιευκρίνιστα, ωστόσο υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν την πιθανότητα σχηματισμού χολολίθων στην χοληδόχο κύστη, όπως: 

• Το φύλο (εμφανίζεται τρεις φορές συχνότερα στις γυναίκες)
• Η ηλικία (οι λίθοι σχηματίζονται συχνότερα μετά τα 40 έτη)
• Υπερβολικό βάρος ή παχυσαρκία (λόγω υψηλής συγκέντρωσης χοληστερόλης)
• Διατροφή πλούσια σε λίπη
• Οικογενειακό ιστορικό
• Σακχαρώδης διαβήτης
• Υπερλιπιδαιμία (αυξημένη χοληστερόλη και τριγλυκερίδια στο αίμα)
• Πολλαπλές κυήσεις
• Λήψη οιστρογόνων
• Νόσος Crohn
• Κίρρωση του ήπατος, λοιμώξεις των χοληφόρων.

Αν αμεληθεί η χολολιθίαση προκαλεί:

• φλεγμονή στη χοληδόχο κύστη (χολοκυστίτιδα), η οποία συνοδεύεται από οξύ πόνο και πυρετό
• απόφραξη του κοινού χοληδόχου πόρου, που προκαλεί ίκτερο και φλεγμονή
• απόφραξη του παγκρεατικού πόρου, που προκαλεί παγκρεατίτιδα.

Η διάγνωση της χολολιθίασης βασίζεται σε διάφορες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα κοιλίας, ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS), μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP) και ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP).  Ο αιματολογικός έλεγχος συμβάλλει στη διάγνωση επιπλοκών, όπως ο ίκτερος και η παγκρεατίτιδα.

Η θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της χολολιθίασης (σε ασθενείς με συμπτώματα) είναι η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης με την επέμβαση της χολοκυστεκτομής. Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς, η χολοκυστεκτομή ενδείκνυται μόνο προληπτικά και σε ηλικίες άνω των 50 ετών.

Τι είναι η χοληδοχολιθίαση;

Χοληδοχολιθίαση είναι η απόφραξη του κοινού χοληδόχου πόρου από τουλάχιστον ένα χολόλιθο, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να προκαλέσει μεταξύ άλλων χολαγγειίτιδα και η παγκρεατίτιδα.

Συνήθως, η χοληδοχολιθίαση προκύπτει ως συνέπεια της διέλευσης χολόλιθων της  χοληδόχου κύστης στον κοινό χοληδόχο (δευτερογενής χοληδοχολιθίαση), ή από λίθους που διέφυγαν έπειτα από επέμβαση χολοκυστεκτομής. Ενίοτε, ωστόσο, ο σχηματισμός των λίθων μπορεί να γίνει απευθείας στον κοινό χοληδόχο πόρο (πρωτοπαθής χοληδοχολιθίαση). Αυτό συνήθως συμβαίνει σε ασθενείς με κυστική ίνωση άτομα που είχαν ολική παρεντερική διατροφή για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Συνήθως, η χοληδοχολιθίαση παραμένει ασυμπτωματική ώσπου να προκληθεί απόφραξη του κοινού χοληδόχου πόρου. Τότε τα κύρια συμπτώματα είναι οξύ κοιλιακό άλγος και ίκτερος, ενώ αν εμποδίζεται η εισροή παγκρεατικών ενζύμων στο λεπτό έντερο, μπορεί να προκληθεί παγκρεατίτιδα.

Η διάγνωση της χοληδοχολιθίασης τίθεται έπειτα από αιματολογικό έλεγχο (γενική αίματος, ηπατική λειτουργία, χολερυθρίνη, παγκρεατικά ένζυμα) και διάφορες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως:

• Αξονική τομογραφία κοιλίας
• Υπερηχογράφημα κοιλίας
• Ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP)
• Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα
• Μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP)
• Διαδερμική διηπατική χολαγγειογραφία (PTCA)

Η θεραπεία της χοληδοχολιθίασης είναι χειρουργική και αφορά στην αφαίρεση της χοληδόχου κύστης και των λίθων με χολοκυστεκτομή.

Τι είναι η χολοκυστίτιδα;

Η χολοκυστίτιδα είναι η οξεία ή χρόνια φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, συνήθως ως επιπλοκή της χολολιθίασης (λιθισιακή χολοκυστίτιδα) ή σπανιότερα ως αποτέλεσμα άλλων παραγόντων (αλιθισιακή χολοκυστίτιδα), όπως σακχαρώδης διαβήτης, τραυματισμός της κύστης ή παρασιτικές λοιμώξεις.

Το πιο κοινό σύμπτωμα της χολοκυστίτιδας είναι το οξύ κοιλιακό άλγος που θυμίζει τον κολικό των χοληφόρων (πέτρες στη χολή), καθώς επίσης  ίκτερος, πυρετός, ναυτία ή έμετος. Ένας στους τρεις ασθενείς εμφανίζεται διόγκωση της χοληδόχου κύστη που είναι εμφανής κατά την ψηλάφηση.

Ένα οξύ επεισόδιο διαρκεί, συνήθως, 2 με 3 ημέρες και εξασθενεί πλήρως εντός μιας εβδομάδας. Αν διαρκεί περισσότερο αυτό συνιστά ένδειξη σοβαρής επιπλοκής (απόστημα, διάτρηση χοληδόχου κύστης).

Η διάγνωση της οξείας χολοκυστίτιδας τίθεται με βάση κυρίως τα αποτελέσματα απεικονιστικών εξετάσεων, όπως υπερηχογράφημα κοιλίας, σπινθηρογράφημα, αξονική τομογραφία κοιλίας.

Η οξεία χολοκυστίτιδα αντιμετωπίζεται με τη χειρουργική  αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή).

Τι είναι η χολαγγειίτιδα;

Η χολαγγειίτιδα είναι μια σοβαρή φλεγμονή των χοληφόρων πόρων που προκαλείται ως συνέπεια της απόφραξής τους και της παρεμπόδισης της ομαλής ροής της χολής στο λεπτό έντερο, σε συνδυασμό με την παρουσία μικροβιακού φορτίου.

Θεωρείται η πιο κοινή επιπλοκή της χοληδοχολιθίασης και είναι επιτακτική ή έγκαιρη διάγνωση κι αντιμετώπισή της, καθώς συνδέεται με υψηλή νοσηρότητα και θνησιμότητα.

Η χολαγγειίτιδα έχει διάφορα συμπτώματα, το ποιο κοινό εκ των οποίων είναι το κοιλιακό άλγος. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν τον υψηλό πυρετό, τα έντονα ρίγη και τον  ίκτερο, λόγω αυξημένης χολερυθρίνης.

Η διάγνωση της χολαγγειίτιδας περιλαμβάνει τη λήψη ιστορικού, αιματολογικές εξετάσεις (γενική αίματος και εκτενής βιοχημικός έλεγχος) κι απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα χοληφόρων, μαγνητική χολαγγειογραφία (MRCP) και ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειο-παγκρεατογραφία (ERCP).

Λόγω του κινδύνου σήψης, η χολαγγειίτιδα πρέπει να αντιμετωπίζεται έγκαιρα και σε υψηλότατο επίπεδο ιατρικής φροντίδας. Συνήθως, αντιμετωπίζεται με ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών, εφόσον εμμένει, όμως, επιλέγεται η χειρουργική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης (χολοκυστεκτομή).