Οισοφάγος

Γενικά

Ο οισοφάγος είναι ένας μυομεμβρανώδης σωλήνας μήκους περίπου 25 – 30 εκατοστών και αποτελεί μέρος του πεπτικού συστήματος. Εντοπίζεται στο πίσω μέρος του θώρακα και ακριβώς μπροστά από τη σπονδυλική στήλη. Εκτείνεται από το ύψος του 6ου αυχενικού σπονδύλου (Α6) μέχρι τον 10ο – 11ο θωρακικό σπόνδυλο (Θ10 – Θ11). Συνδέει το φάρυγγα με το στομάχι και είναι υπεύθυνος για τον μηχανισμό της κατάποσης, δηλαδή της προώθησης της τροφής και των υγρών από το στόμα προς το στομάχι.

Διαθέτει δύο σφιγκτήρες, τον άνω και τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα. Ο άνω οισοφαγικός σφιγκτήρας βρίσκεται σε μόνιμη συστολή και παρουσιάζει χάλαση μόνο κατά την κατάποση, αποτρέποντας έτσι την παλινδρόμηση του οισοφαγικού περιεχομένου στο φάρυγγα και την είσοδο αέρα στο στομάχι κατά την εισπνοή. Ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας είναι ουσιαστικά μια ζώνη αυξημένης πίεσης και όχι αληθής σφιγκτήρας, ο οποίος δημιουργείται από τα σκέλη του διαφράγματος και τις μυϊκές ίνες της γαστροοισοφαγικής συμβολής. Ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας παραμένει ενεργά κλειστός και αποτρέπει την παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο, ενώ χάλασή του παρατηρείται κατά την κατάποση.

Κατά την κατάποση, ένα περισταλτικό κύμα το οποίο προέρχεται από την σύσπαση των μυϊκών ινών του οισοφάγου, ταξιδεύει κατά μήκος του οργάνου και αυξάνει τη πίεση εντός του αυλού του, γεγονός που ευνοεί την προώθηση της τροφής προς το στομάχι.

Καλοήθεις Χειρουργικές Παθήσεις Οισοφάγου & Αντιμετώπιση

Νόσος Γαστροοισοφαγικής Παλινδρόμησης (ΝΓΟΠ)

Πρόκειται για νόσο η οποία προκαλείται από τη συχνή και μεγάλης διάρκειας παλινδρόμηση (επιστροφή) του όξινου γαστρικού υγρού στον οισοφάγο, με αποτέλεσμα την πρόκληση βλάβης στο εσωτερικό του (δηλαδή στο βλεννογόνο του οισοφάγου). Η παλινδρόμηση είναι αποτέλεσμα της ανεπάρκειας του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα.

Συμπτώματα:

• όξινες αναγωγές
• οπισθοστερνικός καύσος
• επιγαστραλγία
• θωρακικός πόνος
• βήχας
• βράγχος φωνής

Αντιμετώπιση:

Παρά την ευρεία χρήση της φαρμακευτικής αγωγής (αναστολείς αντλίας πρωτονίων – PPIs), για την αντιμετώπιση της νόσου αυτής, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπισή της. Τέτοιες περιπτώσεις είναι:

• νόσος και συμπτώματα που δεν υποχωρούν παρά την λήψη φαρμακευτικής αγωγής
• περιπτώσεις με ενδοσκοπικά έντονη οισοφαγίτιδα
• περιπτώσεις δημιουργίας στενώσεων του οισοφάγου ως επιπλοκή της νόσου

Η χειρουργική επέμβαση που εφαρμόζεται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η θολοπλαστική κατά την οποία το πάνω τμήμα του στομάχου (ο θόλος) ελευθερώνεται και περιτυλίγεται γύρω από τον κατώτερο οισοφάγο ώστε να δημιουργηθεί μια νέα «βαλβίδα» που θα εμποδίζει την παλινδρόμηση των γαστρικών υγρών (Εικόνα 1). Η επέμβαση αυτή μπορεί να εκτελεστεί ελάχιστα επεμβατικά (λαπαροσκοπικά) με μεγάλη ακρίβεια και ασφάλεια και η ανάρρωση του ασθενούς είναι άμεση.

Διαφραγματοκήλη

Διαφραγματοκήλη Τύπου Ι

• Είναι συνήθως άνευ κλινικής σημασίας, εκτός και αν προκαλεί έντονα συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και έντονη οισοφαγίτιδα.
• Είναι αποτέλεσμα μετακίνησης της γαστροοισοφαγικής συμβολής προς τα πάνω (προς το θώρακα).
• Δε χρήζει χειρουργικής αντιμετώπισης, παρά μόνο αν αποτύχει η φαρμακευτική αγωγή με αντιόξινα και υπάρχει έντονη συμπτωματολογία.

Διαφραγματοκήλη Τύπου ΙΙ

• Χαρακτηρίζεται από μετακίνηση τμήματος (ή και ολόκληρου) του στομάχου εντός της θωρακικής κοιλότητας διαμέσου του οισοφαγικού τρήματος (ανοίγματος), το οποίο βρίσκεται στο διάφραγμα και εμφανίζει χαλάρωση. Το περιεχόμενο της κήλης αυτής εντοπίζεται εντός περιβλήματος (σάκου), ενώ εντός του σάκου μπορεί κάποιες φορές να βρεθούν και άλλα όργανα όπως το παχύ έντερο.
• Μπορεί να προκαλεί συμπτώματα όπως δυσφαγία, μεταγευματικό άλγος και δύσπνοια.
• Επειδή αυτού του τύπου η διαφραγματοκήλη μπορεί να εμφανίσει επιπλοκές απειλητικές για τη ζωή (αιμορραγία, απόφραξη, έμφρακτο στομάχου) πρέπει να αντιμετωπίζεται χειρουργικά όταν εντοπίζεται.
• Η λαπαροσκοπική επιδιόρθωση της διαφραγματοκήλης τύπου ΙΙ είναι σήμερα ο χρυσός κανόνας στην αντιμετώπισή της.
• Η ανάρρωση είναι ταχεία και ο ασθενής μπορεί να λάβει εξιτήριο σε 24 με 48 ώρες.

Κινητικές διαταραχές οισοφάγου

Πρόκειται για ένα σύνολο διαταραχών οι οποίες μπορεί να προκληθούν είτε από βλάβη των νευρικών μηχανισμών που ελέγχουν την κινητικότητα του οισοφάγου, είτε από βλάβη των μυϊκών κυττάρων (ινών) που τον αποτελούν και απώλεια της ικανότητάς τους να συσπώνται. Αυτό επηρεάζει την ιδιότητα του οισοφάγου να μεταφέρει την τροφή από το στόμα στο στομάχι, αφού παραβλάπτονται οι περισταλτικές του κινήσεις, ενώ συχνά προκαλείται βλάβη και στο σφιγκτήρα που υπάρχει πριν το στομάχι.

Οι πιο συχνές κινητικές διαταραχές του οισοφάγου είναι:

• η αχαλασία
• ο διάχυτος οισοφαγικός σπασμός
• ο οισοφάγος σαν καρυοθραύστης

Συμπτώματα

• οπισθοστερνικό άλγος είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα των διαταραχών αυτών
• δυσφαγία, δηλαδή άλγος κατά την κατάποση τροφής ή υγρών
• απώλεια βάρους λόγω αδυναμίας λήψης επαρκούς τροφής

Διάγνωση

Για τη διάγνωση των διαταραχών αυτών απαιτείται, εκτός από τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού, η διενέργεια ειδικών εξετάσεων όπως η μανομετρία οισοφάγου, η μελέτη με βαριούχο γεύμα, η pH- μετρία οισοφάγου και η ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού.

Θεραπεία

Αν και καμία θεραπεία δεν προκαλεί πλήρη ίαση αυτών των κινητικών διαταραχών, υπάρχουν ορισμένες παρεμβάσεις οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν την κατάποση και να ανακουφίσουν τον ασθενή από τα έντονα συμπτώματα. Σε αυτές περιλαμβάνονται:

• η ενδοσκοπική διαστολή με μπαλόνι (δηλαδή μέσω του γαστροσκοπίου) και
• η λαπαροσκοπική καρδιομυοτομή

Και οι δύο μεθόδοι αποσκοπούν να ελαττώσουν την πίεση στο σφιγκτήρα του στομάχου (προκαλώντας ρήξη ή παράλυση αυτού), ώστε οι τροφές και τα υγρά να κατεβαίνουν με τη βαρύτητα, αφού η περισταλτικότητα του οισοφάγου πάσχει.